Дискурсивные и методологические аспекты изучения Казахского ханства в турецкой историографии
Просмотры: 174 / Загрузок PDF: 93
DOI:
https://doi.org/10.32523/2664-5157-2025-1-49-70Ключевые слова:
Казахское ханство, турецкая историография, дискурсивный анализ, методология исторических исследований, тюркология, сравнительно-исторический метод, источни-коведение, концептуальные подходы, историческая наука в ТурцииАннотация
Статья посвящена исследованию дискурсивных и методологических аспектов изучения Казахского ханства в турецкой историографии. В последние
десятилетия интерес турецких исследователей к истории Центральной Азии значительно возрос: во-первых, политико-культурные связи между Казахстаном и Турцией способствовали расширению академических контактов; во-вторых, в рамках тюркологических и евразийских исследований в Турции усилилось внимание к истории казахов как части истории тюркских народов; в-третьих, переосмысление османского и постосманского историографического наследия в Турции повлияло на подходы к изучению региональной истории, включая историю Казахского ханства. Однако, несмотря на наличие значительного числа исследований, в турецкой историографии сохраняются дискуссионные вопросы, касающиеся методологии, интерпретации
источников и историографических концепций. Целью исследования является анализ дискурсов и методологических подходов турецких историков к изучению Казахского ханства и закономерностей формирования его государственности. Задачи: определить направления турецкой историографии, влияние методологических традиций, проанализировать источниковую базу и влияние идеологических, политических и академических факторов.
Научная новизна исследования заключается в том, что проводится комплексный анализ историографического материала и методологических вопросов, лежащих в основе исследований Казахского ханства в Турции. В отличие от предыдущих работ, данная статья предлагает систематизированный анализ концептуальных и
методологических инструментов, что позволяет выявить ключевые направления и тенденции в развитии историографии. Сравнительно-исторический метод в будущих научных исследованиях позволяет сопоставить турецкие историографические подходы с традициями изучения Казахского ханства в Казахстане, России и западной
историографии. Метод дискурсивного анализа применяется для выявления особенностей нарратива, риторики и ключевых концепций, используемых турецкими историками при интерпретации истории Казахского ханства. Контент-анализ корпуса текстов
позволяет выявить преобладающие темы, доминирующие интерпретации и динамику изменений в подходах к данной теме. Также используется критико-аналитический метод, направленный на выявление методологических проблем и историографических разногласий. Результаты исследования позволяют не только охарактеризовать текущее состояние изучения Казахского ханства в турецкой историографии, но и определить ключевые методологические проблемы, возникающие в процессе осмысления данного исторического периода. Выявленные закономерности помогают лучше понять влияние политико-идеологических факторов на историографический процесс, а также степень адаптации турецкими исследователями различных теоретико-методологических подходов. Выводы данной работы могут быть полезны для дальнейшего изучения
методологии тюркологических исследований, анализа историографического взаимодействия между Казахстаном и Турцией.
Литература
Азмұханова А.М., 2022. Ел тағдырын екшеген тарлан тарихшы // Turkic Studies Journal. Т. 4. No 2. Б. 130-140. DOI: http://doi.org/10.32523/2664-5157-2022-2-130-140
Ерофеева И.В., 2014. Эпистолярное наследие казахской правящей элиты 1675–1821 гг . Сборник исторических документов в 2-х томах. Алматы: АО «АБДИ Компани». 689 c.
Кәрібаев Б.Б., 2014. Қазақ хандығының құрылу тарихы. Алматы: «Сардар» баспа үйі. 499 б. Отношения между Османским государством и среднеазиатскими ханствами //https://e-history.kz/ru/news/show/5190 (дата обращения: 19.01.2025)
Пищулина К.А., 2016. Очерки истории Казахского ханства: cборник статей. Алматы: Институт истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова. 350 с.
Belgelerle Оsmаnlі-Türkіstаn İlіşkіlerі (XVІ-XX. Yüzyıllаr), 2005. Аnkаrа: Bаşbаkаnlık Devlet Аrşіvlerі Genel Müdürlüğü. Оsmаnlı Аrşіvі Dаіre Bаşkаnlığı Yаyın №: 70.
Buyar Cengiz, 2021. Kazakistan: Tarih-Toplum-Ekonomi-Siyaset, Bişkek. 285 p. https://www.academia.edu/45678519/Kazakistan_Tarih_Toplum_Ekonomi_Siyaset (accessed at:
12.2024)
Daş M., Ospanova A., 2019. Osmanlı Devleti ile Kazak Hanlığı Arasındaki Siyasi İlişkiler (XVIII. yy). DEÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2. P. 380-401. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuefad/issue/49601/560746#article_cite (accessed at: 15.12.2024)
Doğan Orhan, 2002. Tavke Han Dönemi (1680-1718) Kazak Hanlığı ve Tavke Han Yasaları (Jetı Jargı), Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: 12, Süreli Yayınlar Dizisi: 5.
Bişkek. P. 59-80. https://www.academia.edu/31441785/DO%C4%9EAN_Orhan_2002_Tavke_Han_D%C3%B6nemi_1680_1718_Kazak_Hanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1_veTavke_Han_YAasalar%C4%B1_Jet%C4%B1_Jarg%C4%B1_K%C4%B1rg%C4%B1zistan_T%C3%BCrkiye_Manas_%C3%9Cniversitesi_Yay%C4%B1nlar%C4%B1_12_S%C3%BCreli_Yay%C4%B1nlar_Dizisi_5_Bi%C5%9Fkek_ss_59_80 (accessed at: 21.12.2024)
Doğan Orhan, 2021. Kazak Hanlığının Çarlık Rusyası ve Cungarlarla İlişkileri (Rus ve Kazak Kaynaklarına Göre). Ankara: Türk Tarih Kurumu. 255 p.
Doğan Orhan, 2002. Kazak Halkının Ortaya Çıkışı ile İlgili Efsaneler ve XVIII. Yüzyıla Kadar Kazak Hanlığı’nın Siyasi Durumu. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4). P. 1-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/manassosyal/issue/49962/640468 (дата обращения: 10.01.2025)
Kavık Muhittin, 2020. XVIII. Yüzyılda Kazak-KalMuk-Cungar Mücadeleleri, Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 3. S. 77-86. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gttad/issue/52036/626927 (accessed at: 12.01.2025)
Kavık Muhittin, 2022. Küçük ve Orta Cüz Kazak Hanlıklarında Rus Hakimiyetinin Kurulması. Euroasia Journal of Social Sciences & Humanities. Cilt 9. Sayı 27. S. 13-18 DOI: https://doi.org/10.46872/pj.436
Kara Abdulvahap, Kul Ömer, Ferhatoğlu Filiz, 2017. Dogumunun 100. Yılında Baymirza Hayit ve Günümüzde Türkistan Tarihi Araştırmaları Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, İstanbul. 478 s. https://acikerisim.istanbul.edu.tr/handle/20.500.12627/31743
Köprülü Orhan F., 1989. Atatürk ve Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi’nin Acıklı Hali, Türk Kültürü, 314. Ankara. 30 s.
Köprülü Orhan F., 2005. Türk Tarih-i Dinisi, Ankara: Akçay Yayınları. 155 s.
Malek M., 2021. The 550th anniversary of the foundation of Kazakhstan’s statehood in 2015an assessment from a neutral Central European country // Turkic Studies Journal. Vol. 3. No 4. P. 36-41. DOI: http://doi.org/10.32523/2664-5157-2021-4-36-43
Osmanlı Devleti ile Kafkasya, Türkistan ve Kırım Hanlıkları arasındaki münasebetlere dair arşiv belgeleri (1687 - 1908 Yılları Arası), 1992. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın № 3.
Oğuzoğlu Yusuf, Kırlı Selçuk, 2015. Her Yıl Bir Büyük Türk Bilgi Şölenleri. Prof.Dr. Halil İnalcık. Türk Ocakları Bursa Şübesi Yayınları. 187 s.
Togan Zeki Velidi, 1960. Türk-Türkistan, Toprak Yayınları. 40 s.
Togan Zeki Velidi, 1981. Tarihte Usul (3 Baskı). Istanbul. 349 s.
Tоgаn Zeki Velidi, 1981. Türkіlі (Türkіstаn) ve Yаkın Tаrіhі. Cіlt І. Bаtı ve Küzey Türkіstаn. 2. Bаskı. İstаnbul. 428 s.
Yolsever Umut, 2021. Kazak Hanlığı’nın Kuruluşu Evresinde Doğu Deşt-i Kıpçak’ın Siyasî Durumu Üzerine, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. S. 619-627. https://doi.org/10.17494
Yorulmaz Osman, 2013. Başlangıcından Hanlığın Feshine Kadar Kazak Türkleri İle Çarlık Rusyası Arasındaki Siyasi İlişkiler, Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School (JOHS) Yıl 7, Sayı XX. Ankara. S. 509-515. DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/Joh661
REFERENCE
Azmukhanova A.M., 2022. El taǵdyrın eksheken tarlan tarykhshy [The Great Historian Who Shaped the Fate of the Nation]. Turkic Studies Journal. T. 4. No 2. P.130-140. DOI: http://doi.org/10.32523/2664-5157-2022-2-130-140 [in Kazakh].
Erofeeva I.V., 2014. Epistolyarnoe nasledie kazakhskoy pravishchikh elity 1675–1821 gg. Sbornik istoricheskikh dokumentov v 2-kh tomakh [The Epistolary Heritage of the Kazakh Ruling Elite 1675–1821. A Collection of Historical Documents in 2 Volumes]. Almaty: AO «ABDI Kompani». 689 p. [in Russian].
Karibaev B.B., 2014. Qazaq Handygynyn Qurylu Tarihy [The History of the Formation of the Kazakh Khanate]. Almaty: «Sardar» baspa uyi. 499 p. [in Kazakh].
Otnosheniya mezhdu Osmanskim gosudarstvom i sredneaziatskimi khanstvami [Relations Between the Ottoman State and the Central Asian Khanates]. https://e-history.kz/ru/news/show/5190 (accessed: 19.01.2025). [in Russian].
Pishchulina K.A., 2016. Ocherki istorii Kazakhskogo khanstva: sbornik statey [Essays on the History of the Kazakh Khanate: A Collection of Articles]. Almaty: Institut istorii i etnolohii im. Ch.Ch. Valikhanova. 350 p. [in Russian].
Belgelerle Оsmаnlі-Türkіstаn İlіşkіlerі (XVІ-XX. Yüzyıllаr) [Documents on Ottoman-Turkestan Relations (16th-20th Centuries)], 2005. Аnkаrа: Bаşbаkаnlık Devlet Аrşіvlerі Genel Müdürlüğü. Оsmаnlı Аrşіvі Dаіre Bаşkаnlığı Yаyın No: 70. [in Turkish].
Buyar Cengiz, 2021. Kazakistan: Tarih-Toplum-Ekonomi-Siyaset [Kazakhstan: History-Society-Economy-Politics]. Bişkek. 285 p. https://www.academia.edu/45678519/Kazakistan_Tarih_Toplum_Ekonomi_Siyaset (accessed: 11.12.2024) [in Turkish].
Daş M., Ospanova A., 2019. Osmanlı Devleti ile Kazak Hanlığı Arasındaki Siyasi İlişkiler (XVIII. yy) [Political Relations Between the Ottoman Empire and the Kazakh Khanate (18th Century)]. DEÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2. P. 380-401. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuefad/issue/49601/560746#article_cite (accessed: 15.12.2024) [in Turkish].
Doğan Orhan, 2002. Tavke Han Dönemi (1680-1718) Kazak Hanlığı ve Tavke Han Yasaları (Jetı Jargı) [The Period of Khan Tavke (1680-1718), the Kazakh Khanate, and the Laws of Khan Tavke (Jetı Jargı)], Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: 12, Süreli Yayınlar Dizisi: 5. Bişkek. P. 59-80. https://www.academia.edu/31441785/DO%C4%9EAN_Orhan_2002_Tavke_Han_D%C3%B6nemi_1680_1718_Kazak_Hanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1_veTavke_Han_YAasalar%C4%B1_Jet%C4%B1_Jarg%C4%B1_K%C4%B1rg%C4%B1zistan_T%C3%BCrkiye_Manas_%C3%9Cniversitesi_Yay%C4%B1nlar%C4%B1_12_S%C3%BCreli_Yay%C4%B1nlar_Dizisi_5_Bi%C5%9Fkek_ss_59_80 (accessed: 15.12.2024) [in Turkish].
Doğan Orhan, 2021. Kazak Hanlığının Çarlık Rusyası ve Cungarlarla İlişkileri (Rus ve Kazak Kaynaklarına Göre) [The Relations of the Kazakh Khanate with Tsarist Russia and the Jungars (According to Russian and Kazakh Sources)]. Ankara: Türk Tarih Kurumu. 255 p. [in Turkish].Doğan Orhan, 2002. Kazak Halkının Ortaya Çıkışı ile İlgili Efsaneler ve XVIII. Yüzyıla Kadar Kazak Hanlığı’nın Siyasi Durumu [Legends about the Emergence of the Kazakh People and the Political Situation of the Kazakh Khanate Until the 18th Century]. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4). P. 1-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/manassosyal/issue/49962/640468 (accessed: 10.01.2025) [in Turkish].Kavık Muhittin, 2020. XVIII. Yüzyılda Kazak-KalMuk-Cungar Mücadeleleri [The Kazakh-Kalmyk-Jungar Struggles in the 18th Century], Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 3. P. 77-86. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gttad/issue/52036/626927 (accessed: 12.01.2025) [in Turkish].Kavık Muhittin, 2022. Küçük ve Orta Cüz Kazak Hanlıklarında Rus Hakimiyetinin Kurulması [The Establishment of Russian Rule in the Small and Middle Zhuz Kazakh Khanates]. Euroasia Journal of Social Sciences & Humanities. Cilt 9. Sayı 27. P. 13-18 [in Turkish].
Kara Abdulvahap, Kul Ömer, Ferhatoğlu Filiz, 2017. Dogumunun 100. Yılında Baymirza Hayit ve Günümüzde Türkistan Tarihi Araştırmaları Uluslararası Sempozyumu Bildirileri [Baymirza Hayit on the 100th Anniversary of His Birth and Proceedings of the International Symposium on Turkistan Historical Studies Today]. İstanbul. 478 p. https://acikerisim.istanbul.edu.tr/handle/20.500.12627/31743 [in Turkish].
Köprülü Orhan F., 1989. Atatürk ve Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi’nin Acıklı Hali [The Pitiful State of the Atatürk and Turkology Studies Institute Library], Türk Kültürü, 314. Ankara. 30 p. [in Turkish].
Köprülü Orhan F., 2005. Türk Tarih-i Dinisi [The History of Turkish Religion]. Ankara: Akçay Yayınları. 155 p. [in Turkish].
Malek M., 2021. The 550th anniversary of the foundation of Kazakhstan’s statehood in 2015an assessment from a neutral Central European country. Turkic Studies Journal. Vol. 3. No 4. P. 36-41. DOI: http://doi.org/10.32523/2664-5157-2021-4-36-43
Osmanlı Devleti ile Kafkasya, Türkistan ve Kırım Hanlıkları arasındaki münasebetlere dair arşiv belgeleri (1687 - 1908 Yılları Arası) Osmanlı Devleti ile Kafkasya, Türkistan ve Kırım Hanlıkları arasındaki münasebetlere dair arşiv belgeleri (1687 - 1908 Yılları Arası), 1992.
Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No 3. [in Turkish].
Oğuzoğlu Yusuf, Kırlı Selçuk, 2015. Her Yıl Bir Büyük Türk Bilgi Şölenleri. Prof.Dr. Halil İnalcık [Every Year a Great Turkish Knowledge Symposium. Prof. Dr. Halil İnalcık]. Türk Ocakları Bursa Şübesi Yayınları. 187 p. [in Turkish].
Togan Zeki Velidi, 1960. Türk-Türkistan [Turk-Turkestan], Toprak Yayınları. 40 p. [in Turkish].
Togan Zeki Velidi. 1981. Tarihte Usul [Methodology in History] (3 Baskı), Istanbul. 349 p. [in Turkish].
Tоgаn Zeki Velidi, 1981. Türkіlі (Türkіstаn) ve Yаkın Tаrіhі. Cіlt І. Bаtı ve Küzey Türkіstаn. 2. Bаskı [Turkic (Turkestan) and Recent History. Volume I. West and North Turkestan. 2nd Edition]. İstаnbul. 428 p. [in Turkish].
Yolsever Umut, 2021. Kazak Hanlığı’nın Kuruluşu Evresinde Doğu Deşt-i Kıpçak’ın Siyasî Durumu Üzerine [On the Political Situation of the Eastern Desht-i Kipchak During the Formation of the Kazakh Khanate], Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. P. 619-627. https://doi.org/10.17494 [in Turkish].
Yorulmaz Osman, 2013. Başlangıcından Hanlığın Feshine Kadar Kazak Türkleri İle Çarlık Rusyası Arasındaki Siyasi İlişkiler [Political Relations Between the Kazakh Turks and Tsarist Russia from the Beginning to the Dissolution of the Khanate], Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School (JOHS) Yıl 7, Sayı XX. Ankara. P. 509-515. DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/Joh661 [in Turkish].
Загрузки
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2025 Turkic Studies Journal

Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.