Түрік тіліндегі мәдени мәтіндердің тіларалық трансформациясы (А.С. Пушкиннің «Евгений Онегинінің» жаңа аудармасы туралы)
Қаралымдар: 59 / PDF жүктеулері: 103
DOI:
https://doi.org/10.32523/2664-5157-2023-3-161-171Кілт сөздер:
аудармашы мектебі, мәдениеттер диалогы, аударма, олқылықтар, лингвомәдени астар, поэтикалық тіл, аудармашылық, орыс және түрік тілдері.Аннотация
Мақалада П.Лумумба атындағы Ресей халықтар достығы университетінің Орыс тілі институтының Анкарадағы Россотрудничество өкілдігімен және Анкараның әлеуметтік ғылымдар университетімен бірлесіп өткізген Жас аудармашы мектебі жұмысының нәтижелері берілген. Мектеп аясында аударманың жалпы теориясы, аударма тіларалық трансформацияның процесі ретінде, аударма трансформациясының түрлері мен түпнұсқа мәтінінің мәтінаралық байланыстары, аудармашының лингвомәдени негіздері мен лакунизация теориясы туралы интерактивті дәрістер оқылды. Тәжірибелік сабақтарда студенттерге Ю.А.Сорокиннің мәдениетаралық коннотацияларды анықтауға арналған сауалнамасы, сондай-ақ А.А.Феттің өлеңдері және Ян Юджель мен Азиз Несиннің шағын өлеңдері орыс тілінен түрік тіліне, түрік тілінен орыс тіліне өз беттерінше аудару үшін ұсынылды. Мектеп жұмысындағы басты оқиға А.С.Пушкиннің өлеңмен жазылған «Евгений Онегин»
романының жаңа аудармасының тұсаукесері болды. Романның аудармашысы, филолог-жазушы Сабри Гюрсес орыс поэзиясын түрік тіліне аударудың қиындықтары туралы, кез келген көркем мәтінді аудару үшін жалпы мәдени, тарихи және әдеби білімнің маңыздылығы туралы әңгімеледі. «Евгений Онегинді» аударудағы басты міндеттердің бірі – А.С. Пушкиннің өзіндік тілін сол дәуірдегі барлық сөйлеу мәнерлерін ғана емес, сонымен қатар архаикалық тіркестер мен ескі славянизмдерді қамтитын күрделі стильдік жүйе ретінде сақтау. Сондықтан да түрік
тілі мен оның аудармасында осы стильдердің барлығын қамту және кейіпкерлердің сөйлеу бейнесіне сәйкес етіп қолдану маңызды.
Әдебиет
Бархударов Л.С., 2010. Язык и перевод. Вопросы общей и частной теории перевода. Изд. 3-е. М.: ЛКИ. 240 с.
Вопросник по особенностям речевого поведения народов мира, 1977. // Национальнокультурная специфика речевого поведения. М.: Наука. 352 с.
Галимуллина А., 2021. Художественное своеобразие произведений Рената Хариса для детей. Turkic Studies Journal, 1(2). С. 12–20. https://doi.org/10.32523/tsj.02-2019/2-2.
Козан О., 2010. Проблемы поэтического перевода с русского на турецкий язык: «Реквием» А. Ахматовой // Littera. 26. С. 191-196.
Лакуны в языке и речи, 2003. Сб. научных трудов. Под ред. Ю.А. Сорокина, Г.В. Быковой. Благовещенск: Изд-во БГПУ. 257 с.
Марковина И.Ю., Сорокин Ю.А., 2010. Культура и текст. Введение в лакунологию. М.: ГЭОТАР-Медиа. 144 с.
Лихачев Д.С., 1973. Развитие русской литературы X–XVII веков. Эпохи и стили. Л.: Наука. 254 с.
Набоков В., 1999. Комментарии к «Евгению Онегину» Александра Пушкина. М.: НПК Интелвак. 1008 с.
Тюркан Олджай, 2010. Рецепция переводов русских литературно-художественных произведений в Турции // International Journal of Russian Studies. Uluslararası Rusya Araştırmaları Dergisi. 3/1. P. 23-44.
Baer Brian James, 2016. Translation and the Making of Modern Russian Literature. 214 p.
Berman A., 1984. L’Epreuve de l’étranger. Culture et traduction dans l’Allemagne romantique. Paris: Gallimard. 324 p.
Berman A., 1999. La traduction et la lettre, ou L’auberge du lointain. Paris: Seuil. 141 p.
Murat Nemet-Nejat, 2004. The Idea of a Book. // Eda: An Anthology of Contemporary Turkish Poetry. 367 p.
Pennycook Alastair, 2008. English as a Language Always in Translation // European Journal of English Studies. 12(1). P. 33-47.
Pushkin А., 2017. Yevgeni Onegin. Çevirmen: Sabri Gürses. Çeviribilim&Alfa. Istanbul. 472 s.
Sovyet Şairleri Antolojisi, 2009. Türkiye. Ancara: Elips Kitapları. 292 s.
