Kenen Azirbayev’s works: eastern plots and their poetic transformation
Views: 157 / PDF downloads: 196
DOI:
https://doi.org/10.32523/2664-5157-2022-4-78-98Keywords:
poetic art, author’s oral poetry, eastern plot, «Totynama» story, fairy tale, legend, fable, parable, poetic transformationAbstract
The article deals with the works of Kenen Azirbaev, a representative of the author’s oral
poetry, the events of which are based on «wandering plots» borrowed mainly from India. The author
analyzes the fable «Happiness, luck and harmony», the fairy tale «Three poor men», the dastan «Heroes
of the past» by akyn, comparing the content of these improvised works with the text of the collection of
parables «Tuti-name» by Nahashbi and its later versions published by Haidari, an -Naari, Faizkhanuly,
Tobysh. As a result of the study, the features of the multi-stage process of artistic modification and
translation of written and folklore sources in a specific cultural and historical environment, their
adaptation to the needs of the local audience are revealed. The performing skills of Kenen, who
virtuoso played the dombra and had a wonderful singing voice, gave him the opportunity to glorify
his works among the general public. Kenen was not only the creator of poetic masterpieces, but at the
same time he was a connoisseur of oriental literature and collected samples of oral folk literature of
the Kazakhs, as evidenced by the harmonious synthesis of elements of folklore, oral poetry and written
literature in his work.
Reference
Аю дәу., 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 75. Батырлық ертегілер. Астана: Фолиант. Б.123-137.
Аюалпаң, Судысалпаң, Таудыталтаң // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 75. Батырлық ертегілер. Астана: Фолиант. Б.155-163.
Әбжет Б., 2008. Түркі және иран халықтары ертегілеріндегі мифологиялық кейіпкерлер. Түркістан: Тұран. 258 б.
Әзірбаев К., 2008. Аңыздар сыры. Көптомдық шығармалар жинағы. 4-том. Алматы: Өнер. 256 б.
Әзірбаев К., 1984. Екі томдық таңдамалы шығармалар. Т. І. Алматы: Жазушы. 360 б.
Әзірбаев К., 1984. Екі томдық таңдамалы шығармалар. Т. ІІ. Алматы: Жазушы. 352 б.
Әуеде қаз қаңқ етті., 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 76. Новеллалық ертегілер. Астана: Фолиант. Б.346-349.
Бөген батыр., 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 75. Батырлық ертегілер. Астана: Фолиант. Б.291-302.
Гүл мен самұрық., 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 74. Қиял-ғажайып ертегілер. Астана: Фолиант. Б.342-346.
Двадцать пять рассказов Веталы, 1958. Перевод с санскрита И. Серебрякова. Москва: Государственное издательство художественной литературы. 149 с.
Делдаш батыр., 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 75. Батырлық ертегілер. Астана: Фолиант. Б.163-178.
Жаман адамды..., 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 76. Новеллалық ертегілер. Астана: Фолиант.Б. 108-117.
Жарты Төстік., 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 75. Батырлық ертегілер. Астана: Фолиант.Б. 149-155.
Жолдасбеков М., Төреқұлов Н., 1992. Тоқсан толғау. Деректі-ғұмырнамалық эссе. Алматы: Өнер. 232 б.
Зийа ад-Дин Нахшаби, 1979. Книга попугая (Тути-наме). Перевод с персидского Е. Бертельса. Москва: Наука. 348 с.
Зияаддин Нахшаби. Тотынама. (Орыс тілінен аударғандар – Ә. Қоңыратбаев пен Т.Қоңыратбаев). Алматы: Жазушы. 304 б.
Имад ибн Мухаммад ан-Наари, 1985. Жемчужины бесед (Джавахир ал-асмар). Перевод с персидского М. Османова. Москва: Наука. 400 с.
Кененова Т., Серікбаева А., 1977. Бозторғай. Алматы: Жалын. 176 б.
Кененұлы Б., 2019. Алатау, сағындың ба Кененіңді?// «Егемен Қазақстан» газеті. №99. 1 сәуір. Б.7.
Күлсе, аузынан будақ-будақ гүл түсетін, жыласа, көзінен моншақ-моншақ маржан түсетін құс., 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 74. Қиял-ғажайып ертегілер. Астана: Фолиант». Б. 80-87.
Құйым батыр, 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 75. Батырлық ертегілер. Астана: Фолиант. Б. 232-252.
Құл-Мұхаммед М., 2021. Кененнің кемел өнері// «Қазақ әдебиеті» газеті. №20. 8 маусым. Б.3.
Негимов С., 2019. Тайбурылдың шабысы// «Егемен Қазақстан» газеті. №125. 30 сәуір. Б.8.
Өтен А., 2008. Кенен Әзірбаевтың әдеби шығармашылығы: филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты. Алматы. 32 б.
Өтетілеуов Б., 1961. Шығармалар. Алматы: Қазақ мемлекеттік көркем әдебиет баспасы. 180 б.
Сайид Хайдар Бахш Хайдари., 1933. Сказки попугая (Тота Кахани). Перевод с языка индустани (урду) М.Княгиной-Кондратьевой. Москва-Ленинград: Academia. 252 с.
Сейфуллин С., 2013. Шығармалары. Т.3. Өлеңдер мен поэмалар. Астана: Фолиант. 312 б.
Тотынама., 1987. (Ғ. Файызханұлы нұсқасынан аударылған, жауапты редакторы О.Қанапин). Үрімжі: Шыңжаң халық баспасы.198 б.
Тотынама., 2005. (көне түркі тілінен аударған Нияз Тобыш). Ақтау: Ш. Есенов атындағы Ақтау мемлекеттік университеті. 196 б.
Төреқұлов Н., 1984. Түсініктер // Әзірбаев К. Екі томдық таңдамалы шығармалар. ІІ том, Алматы: Жазушы. Б.349-352.
Тулеубаева С., 2009. «Тысяча и одна ночь» в казахской фольклорной традиции. Алматы: Арыс. 200 с.
Уәли Н., Нұрғожа Қ., 2017. Қара шаңырақ // Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. Алматы: ТОО «Алем Даму Интегрция». 856 б.
Хан қызы., 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 76. Новеллалық ертегілер. Астана: Фолиант. Б. 236-242.
Ханшентей., 2011 // Бабалар сөзі. Жүз томдық. Т. 75. Батырлық ертегілер. Астана: Фолиант. Б. 203-218.