Әбут-Түрк нефесі немесе Түркістан Үні
Қаралымдар: 19 / PDF жүктеулері: 31
DOI:
https://doi.org/10.32523/2664-5157-2024-1-135-146Кілт сөздер:
Кілт сөздер: Рауф Парфи шығармашылығы, түркі ақындары, шығармашылық үдеріс, Әлішер Науаи шығармашылығы, адал ақын, жалған ақын, поэзияАннотация
Мақала өзбектің белгілі ақыны Рауф Парфи Өзтүрік поэзиясындағы тарихи тұлға мен тарихи тақырып мәселесін зерттеуге арналған. Зерттеу нысанына ақынның «Анамның тілі», «Әкемді еске алу», «Науаи», «Бір сөзім
бар», «Ирак шөлі», «Көне түріктер», «Дилоромның көзі» сияқты өлеңдері
алынды. Рауф Парфи поэзиясындағы тарихи оқиғалар мәдени, әдеби, тарихи дереккөздермен салыстырыла зерттелді. Түркі халықтары әдебиетінің тарихында Рауф Парфи тәрізді көреген ақынның адамзаттық ойларының Әзіреті Әлішер Науаи шығармаларымен үндестігі, олардың шығармаларынанмысал келтіре отырып, салыстыра талдау жасалады. Сондай-ақ мақалада Рауф Парфи мен Әлішер Науаи шығармаларындағы әлі зерттеле қоймаған жұмбақ,тылсым сырлардың мәні қасиетті Құран Кәрім сүрелеріндегі адал ақын мен жалған ақын турасындағы аяттарды талдау негізінде анықталды. Рауф Парфи
өмір сүрген кезеңде Түркістандық ақындар ұстараның жүзінде, «айдаһардыңаузында» тұрған заманда, яғни, ХХ ғасырда Совет Одағы құрамындағы түркі тілдес халықтардың тілі мен әдебиеті, түркілердің тарихы, түрік тілі туралы
батыл жырлағанын ақынның өлеңдерінен мысал келтіре отырып талдап, зерттеген. ХХ ғасыр басындағы қуғын-сүргінге түскен Түркістан аймағы ақындарының тағдырын шығармаларына өзек еткен Рауф Парфидің поэзиясы түркі әдебиетінде ерекше орын алатынына жете мән берген. Рауф Парфидің шығармашылығы мен өлеңдеріндегі ақынның идеясы, авторлық позициясы, көркемдік-поэтикалық, тілдік-стильдік ерекшелігі жан-жақты талданды.
Әдебиет
Алишер Навоий, 2000. Муҳокамат ул-луғатайн. МАТ. 16 том. Тошкент: Фан. С. 10-11.
Алишер Навоий, 1967. Муҳокаматул-луғатайн, Нашрга тайёрловчи. П. Шамсиев. Асарлар. Ўн беш томлик. Ўн тўртинчи том. Тошкент. Б. 105-132.
Alisher Navoiy, 2012. Tola asarlar toplami. O‘n jildlik. Muhokamat ul-lug‘atayn. 10 jild. (Nashrga tayyorlavchi Q.Ergashev). Toshkent: G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, P. 506-533.
Алишер Навоий, 2017. Мухокамат-л-луғатайн. (Қ.Содиқов тахлили, табдили ва талқини остида). Тошкент: Akademnashr. 128 с.
Әlıser Navaiy. 1940. Muhakamatl lug‘atayn. Nasrga tajjarlavcilar A.Usman, PçSamsıyev. Toskent: Uz SSR goslitizdat. 125 p.
В его поэзии билось сердце народа, 2023. // Самаркандский Вестник [Электрон. ресурс] –
URL: В его поэзии билось сердце народа - zarnews.uz (қаралды: 14.11.2023)
Жўрақулов У., 2015. Назарий поэтика масалалари. Тошкент: Ғ. Ғулом номидаги нашриёт матбаа ижодий уйи. Б. 353.
Жўрақулов У., 2022. Илми балоғатнинг маншаъи /“Шарқу Ғарб Ренессанс адабиёти: Навоий ва Шекспир” мавзуидаги халқаро илмий-назарий конференция материаллари. Тошкент. 22 июнь.
С. 9-32.
Қыдыр Т.Е., 2021. Әлішер Науаидің «Мухәкәмәтул-луғәтәйн» шығармасының түркітану саласындағы маңызы. // Turkic Studies Journal. Т. 3. №3. Б. 37-46. DOI: https://doi.org/10.32523/2664-5157-2021-3-37-46
Олтинбек О. 2023. Рауф Парфи ижодида Туркистон мавзуси /«SHARQ-U GʻARB: NAVOIY VA GYOTE» mavzuidagi xalqaro ilmiy-nazariy konferensiya materiallari, 2023-yil, 21-iyun. Toshkent: «Nurafshon business». С. 348-359.
Рауф Парфи, 2013. Туркистон руҳи. Сайланма: шеърлар,таржималар. / Нашрга тайёрловчи ва сўзбоши муаллифи Вафо Файзуллоҳ. Тошкент. “SHARQ” NMAKBT. 320 с.
Рауф Прафи, 2023. Она тилим// [Электрон. ресурс] - URL: https://www.savoljavob.com/kk/ (қаралды: 14.11.2023)
Содиқов Қ., 2011. “Муҳокамату-л-луғатайн”ни ўқиб ўрганиш. Ўқув қўлланма. Тошкент. 2011. 95 б.
Сүре 26 Шұғара, 2023. // [Электрон. ресурс] – URL: https://koran.kz/alty/26 (қаралды: 19.11.2023)
Хамидова М., 1958. «Мухокамату-л-луғатайн» нинг танқидий матнини яратиш йулида // Адабий мерос. №2(33). Б. 81-84.
