Ағылшын тілді шетелдік тарихнамадағы Қарахан-қытай қатынастарын зерттеу мәселелері (2000-2022 ж.а.)
Қаралымдар: 92 / PDF жүктеулері: 139
DOI:
https://doi.org/10.32523/2664-5157-2023-2-108-121Кілт сөздер:
Қарахан мемлекеті, Қытай империясы, орта ғасыр, дипломатиялық қатынастар, Ұлы Жібек жолы, Ляо, Сун, Си Ся, Цзинь.Аннотация
Мақала қазіргі шетелдік авторлардың қарахан-қытай қатынастары мәселелеріне байланысты еңбектеріне тарихнамалық шолу жасауға арналған. Мақала авторы шетелдік беделді басылымдарда соңғы жиырма жыл ішінде жарияланған еңбектерді зерттеген. Мұндай
жұмыстардың қатарына ағылшын тілінде жазылған ғылыми мақалалар мен монография жатады. Бұл мақаланың мақсаты – кейінгі орта ғасырлардағы Қарахан мемлекеті мен Қытай империясы арасындағы мемлекетаралық қатынастарын зерттеудегі проблемаларды талдау. Мақала авторы шетелдік зерттеушілер қарастырған түркі-қытай қатынастарының негізгі мәселелерін ашып көрсете алған. Негізгі әдістер ретінде жалпығылымдық әдістер, сондай-ақ салыстырмалы, тарихи-генетикалық және сыни талдау түрлері қолданылған.
Жүргізілген зерттеулер қорытындысы бойынша келесі нәтижелер алынды: қытай дереккөздері араб-парсы қайнарларында келтірілген мәліметтерді растайды және бұл мәселені зерттеуге қатысты одан да гөрі егжей-тегжейлі немесе тың ақпаратты ұсынбайды. Оның үстіне, көрсетілген қарахан-қытай қатынастарында әрі қарай зерттеуді қажет ететін бірқатар мәселелер бар. Мемлекеттер арасында айналымға түскен тарту-таралғылар мен тауарлар ерекше қызығушылық тудырады, олар арқылы бұл зерделенген қатынастардың мәні мен мақсаты да көрініс береді. Тарту-таралғылар мен тауарлардың белгілі бір тізімі және оларды қолданыс мақсаты тараптар арасындағы қатынастардың сипатын танытып, өз кезегінде әрі қарайғы оқиғалардың барысына әсер етеді. Қарастырылып отырған ағылшын тілді еңбектерді Қарахан мемлекетінің сыртқы саясаты проблемаларын, Ұлы Жібек жолының сауда бағыттарын зерттеуде және қарахандықтардың мұсылман мен қытай әлемі арасындағы рөлін талдауда пайдалануға болады.
Әдебиет
Баласагуни Ю., 1983. Кутадгу Билиг [Благодатное знание]. М.: Наука. 562 с.
Бартольд В. В., 2020. Тюрки. Двенадцать лекций по истории турецких народов Средней Азии. Москва, Берлин: Директ-Медиа. 212 с.
Biran M., 2015. Qarakhanid Eastern Trade: Preliminary Notes on the Silk Roads in the 11th-12th centuries. J. Bemmann and M. Schmauder, eds., The Complexity of Interaction along the Eurasian Steppe Zone in the first Millennium CE. Bonn, BCAA7, pp. 575-95. [Электронный ресурс] – URL: https://www.academia.edu/12303429/Michal_Biran_2015d_Qarakhanid_Eastern_Trade_Preliminary_Notes_on_the_Silk_Roads_in_the_11th_12th_centuries_in_J_Bemmann_and_M_Schmauder_eds_The_Complexity_of_Interaction_along_the_Eurasian_Steppe_Zone_in_the_firsMillennium_CE_Bonn_BCAA7_pp_575_95 (дата обр. 15.10.2021).
Biran M., 2001. Qarakhanid Studies. A View from the Qara Khitai Edge / Cahiers d’Asie centrale [En ligne], [Эл.рес.] – URL: https://journals.openedition.org/asiecentrale/619 (дата обр. 04.03.2020).
Biran M., 2013. Unearthing the Liao Dynasty’s Relations with the Muslim World: Migrations, Diplomacy, Commerce, and Mutual Perceptions / Journal of Song-Yuan Studies Vol. 43, pp. 221-251 (31 pages) Published By: Society for Song, Yuan, and Conquest Dynasty Studies. [Электронный ресурс]. – URL: https://www.jstor.org/stable/43855195 (дата обр. 15.10.2021).
Campi A., 2020. Symbolic diplomacy of place and space in Eurasia: “multi-vector” vs. “third neighbor” policies-impact of nomadic features on foreign policy strategies of Kazakhstan and Mongolia // Turkic Studies Journal, Number 3, Volume 2. P. 53-68.
Duturaeva D., 2016. Between the Silk and Fur Roads. The Qarakhanid diplomacy and trade / Orientierungen: Zeitschrift zur Kultur Asiens. Ostasien Verlag, 28. [Электронный ресурс]. –URL:https://www.academia.edu/34511653/Between_the_Silk_and_Fur_Roads_The_Qarakhanid_Diplomacy_and_Trade (дата обр. 17.10.2021).
Duturaeva D., 2018. Qarakhanid Envoys to Song China / Journal of Asian History, Vol. 52, No. 2. Published by: Harrassowitz Verlag. Р. 179-208.
Duturaeva D., 2022. Qarakhanid roads to China. Brill. [Электронный ресурс]. – URL: https://brill.com/view/title/61452contents=editorial-content.
Genç R., 1981. Karahanlı devlet teşkilâtı. / İstanbul: Kültür bakanlığı yayınları. 217 s.
Hansen V., 2013. International Gifting and the Kitan World / Journal of Song-Yuan Studies. Vol. 43, pp. 273-302 (30 pages). Published By: Society for Song, Yuan, and Conquest Dynasty Studies [Электронный ресурс]. – URL: https://www.jstor.org/stable/43855197 (дата обр. 9.10.2021).
Hidayet N., 1992. Çin kaynaklarına göre Karahanlılar. Yüksek lisans tezi. Ankara. 99 s.
Hunkan O.S., 2011. Türk Hakanlığı (Karahanlılar). İstanbul: İQ Kültür Sanat yayıncılık. 504 s.
Караев О., 1983. История Караханидского каганата. X- начало XIII вв. Фрунзе: Илим. 301 с.
King A., 2011. Eastern Islamic Rulers and the Trade with Eastern and Inner Asia in the 10th-11th Centuries / Bulletin of the Asia Institute. New Series, Vol. 25, pp. 175-185 (11 pages). – [Электронный ресурс]. – URL: https://www.jstor.org/stable/43896143?read-now=1&refreqid=excelsior%3A5c7e 5d353c61822e3315f02daf73946a&seq=1#metadata_info_tab_contents (дата обр. 12.11.2021).
Kochnev B.D., 1996. The Origins of the Karakhanids: a reconsideration. / Der Islam Bd.73, S. 352-357. Walter de Gruyter.
