The glorification of the Creator in Yusuf Balasagun’s «Kutadgu bilig»
Views: 169 / PDF downloads: 125
DOI:
https://doi.org/10.32523/2664-5157-2022-4-63-77Keywords:
“Kutadgu bilig”, Yusuf Balasagun, literary process, religion, Creator, religious thought, religious term, literary monumentAbstract
The accepting of Islam by the Turkic peoples in the era of the Karakhanids was widely
reflected in literary monuments. One of these monuments, which highlights some issues of Islam,
is Yusuf Balasugin’s Kutadgu Bilik. Since then, the religious theme in literature, its connection with
literary processes in the literary criticism of the Turkic peoples has been relevant and in demand,
which is confirmed by the studies of such scientists as R.R. Arat, S.M. Arsal, I. Kafesoglu, A. Inan,
A. Dilashar, A.B. Yerzhilasun, R. Dankoff, N. Kelimbetov, A. Kyraubaeva, A. Egeubaev, S. Eker,
H. Kasapoglu, G. Kurmangalieva, G. Kanasheva. This article examines the image of the Creator-God in
Yusuf Balasaguni’s “Kutadgu Bilik”. As an object of study, the authors use a facsimile of the Fergana
version of the monument in a transcription performed by R.R. Arat. In the process of research 33
baytes were studied, fourteen of which are given as illustrations. The meanings of religious words are
revealed on the basis of various points of view and compared with the texts of the Koran. To determine
the frequency of use of religious terms in the article, the method of quantitative analysis was used.
Reference
Бес ғасыр жырлайды. 1989. 2 томдық. Т. 1. құраст.: М. Мағауин, М. Байділдаев. Алматы: Жазушы. 384 б.
Канашаева Г. 2020. Қарахан дәуірі жазба ескерткіштері: Жаратушы сипаты. ҚазҰУ хабаршысы. Шығыстану сериясы. 1 (Т.92). 46-53 бб.
Қашқари М. 2017a. Түрік сөздігі. 3 томдық. Т. 3. Көне түркі тіл. ауд. А. Егеубай. Алматы: Арда+7. 600 б.
Қашқари М. 2017b. Түрік сөздігі. 3 томдық. Т. 1. Көне түркі тіл. ауд. А. Егеубай. Алматы: Арда+7. 592 б.
Құран Кәрім. 1991. Қазақша мағынасы және түсінігі / Араб тіл. ауд. Халифа Алтай. Медине: Құран Шәриф басым комбинаты. 604 б.
Құрманғали Г. 2020. Құранның ортағасырлық әдеби жәдігерлерге ықпалы. Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ хабаршысы. Филология сериясы. 3 (Т.132). 36-43 б.
Моллақанағатұлы С. 2020. Қарахан мемлекеті тұсындағы алғашқы Құран аудармасы. Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы. 2 (Т.127). 177-184 б.
Сартқожаұлы Қ. 2019. Орхон ескерткіштерінің толық атласы. 2 томдық. Т. 1. Алматы: Samga Press. 509 б.
Сыздықов С. 2014. Қарлық-Қарахан мемлекеті: саяси тарихы және мәдени мұралары. Астана: Фолиант. 320 б.
Arat R.R. 1979a. Kutadgu Bilig: Metin. 1. Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu. 656 s.
Arat R.R. 1979b. Kutadgu Bilig: İndeks. 3. Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu. 565 s.
Arsal S.M. 1947. Türk Tarihi ve Hukuk. İstanbul: İsmail Akgün. 416 s.
Dankoff R. 1983. Yusuf Khass Hajib. Wisdom of Royal Glory (Kutadgu Bilig) – A Turko-Islamic Mirror for Princes. Translated, with an Introduction and Notes by Robert Dankoff. The University of Chicago Press. Chicago and London. P. 282.
Demirli E. 2012. Vahdet-i Vücûd. İslam ansiklopedisi. 42.Cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 590 р.
Dilaçar A. 1988. Kutadgu Bilig İncelemesi. 2. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. 209 s.
Eker S. 2006. Kutadgu Bilig’de (teñri ‘azze ve celle ögdisin ayur) Türkçe İslami Terimlerin Kaynakları Üzerine. Bilig. 38. 103-122 s.
Ercilasun A.B. 2016. Başlangıçtan yirminci yüzyıla Türk Dili Tarihi. 17. Baskı. Ankara: Akçağ. 486 s.
İnan A. 1998. Makaleler ve İncelemeler. 2. Cilt. 2.Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. 418 s.
Kasapoğlu Ç.H. 2016. Türk kültür tarihi ve Kutadgu bilig // «Жүсіп Баласағұн шығармашылығының түркі əлемі мəдениетіне қосқан үлесі» халықаралық ғылыми-теориялық конференцияның материалдары (13 сәуір 2016 ж.). Алматы: Қазақ университеті. 7-10 бб.
Kafesoğlu İ. 1983. Türk Millî Kültürü. İstanbul: Boğaziçi yayınları. 447 s.
Yusuf Has Hacib. 2015 Kutadgu Bilig. Fergana nüshası. Ankara: Türk Dil Kurumu. 223 s
