History of the musical instrument found in the town of Bidayik-Asar (2nd-4th centuries C.E.)
Views: 19 / PDF downloads: 18
DOI:
https://doi.org/10.32523/2664-5157-2024-4-53-71Keywords:
Syr Darya, Aral region, dombra, kossaz, Zhetyasar, shanak, archaeology, keruishAbstract
The article examines fragments of wooden musical instruments found by the Horezm Archaeological and Ethnographic Expedition (HAEE) at the Bidayik-Asar monuments associated withthe Zhetyasar culture, which developed in the eastern Aral Sea region. The HAEE began its initial archaeological investigations of the Zhetyasar sites in 1946 with subsequent expeditions in 1948, 1949, and 1951, under the leadership of S.P.Tolstoy. These excavations led to the identification of the ‘Zhetyasar Culture’. These field research continued into the 1970s and 1980s.
Findings from the 1970s–1980s indicate that Bidayik-Asar was inhabited during the first half of the first millennium CE. Based on these dates, the musical instruments found at the site are classified among the earliest known wooden stringed instruments. This discovery, of great scientific interest to music archaeologists, has been categorized into several groups of musical instruments which are currently undergoing detailed study.
The design of the instruments suggests that they may represent early imitations of stringed instruments, crafted from wood.The other part of the bodywork, with opened top and bottom, indicates the existence of different types of musical instruments. Several hypotheses have been proposed to explain their origin and use.
Reference
Әбуғазы М., 2016. Домбыра аспабының шығу тегі жайында. // Өнер порталы ақпарат көзі. 20.11.2016 [Электрондық ресурс] URL: https://www.oner.kz/music/view/588-dombyraaspabynyng-shygu-tegi-zhajynda (қаралған күні: 22.04.19).
Кашгари М., 1967. Дивону лугатит турк. Индекс словарь. Т.: Фан. 545 c.
Жәкішева З.С., 2009. Қазақтың дәстүрлі музыкалық аспаптары. Алматы: «Алматы кітап баспасы». 232 б.
Жәкішева З.С., 2014. Қазақтың аспапты-музыкалық археологиясы // «Мәдени мұра» Астана.
Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі, 2011. Энциклопедия. 1 том. Алматы. 647 б.
Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі, 2014. Энциклопедия. 5 том. Алматы. 703 б.
Левина Л.М., 1971. Керамика нижней и средней Сырдарьи в I тыс. н.э. / Тр. ХАЭЭ. VII. M. 252 с.
Левина Л.М., 1996. Этнокультурная история Восточного Приаралья: I тысячелетие до н.э. - I тысячелетие н.э. М. 396 с.
Медникова М.Б., 2023. (Ответственный редактор) Население Восточного Приаралья в эпоху миграций I тысячелетия по данным антропологического источника. М. 226 с.
Мешкерис В.А., 1998. Эволюция, типология и миграция струнных инструментов Средней Азии VI-IV веков до н.э. – IV век н.э. Алтай, Хорезм, Восточная Парфия // Материалы к энциклопедии музыкальных инструментов народов мира. Выпуск I. Санкт-Петербург. С. 5-15.
Руденко С.И., 1953. Культура населения Горного Алтая в скифское время. М.-Л. 402 с.
Садоков Р.Л., 1970. Музыкальная культура древнего Хорезма. M. 136 с.
Садоков Р.Л., 1971. Тысяча осколков золотого саза // М.: «Советский композитор». 172 с.
Сарыбаев Б., 1981. Қазақтың музықалық аспаптары. Алматы: Өнер. 208 б.
Сарыбаев Б., 1968. Шертер // Білім және еңбек. №11.
Тәжекеев Ә.Ә., Дәрменов Р.Т., Білалов С.Ө., Әмірғалина Г.Т., Шарапова Қ.Ә., Сұлтанжан Ж.Қ., 2016. Оңтүстік-Шығыс Арал маңының қала мәдениеті: Жетіасар ескерткіштеріндегі жаңа зерттеулер // «Қазақстанның тарихи-мәдени мұраларының өзекті мәселелері: өткені, бүгіні мен болашағы» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. Алматы. Б. 250-255.
Тәжекеев Ә.Ә., Құрманиязов И.С., 2016. Жетіасар мәдениеті ескерткіштерінің зерттеу тарихы (1946-1971 жж.)// Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ хабаршысы. Тарих сериясы. 4(83). Б. 233-237.
Тәжекеев Ә.Ә., 2019. Біздің дәуіріміздің IV ғасырымен мерзімделетін «Қоссаз» домбыра // «Археологиялық қазба жұмыстарынан табылған көне музыкалық аспаптар: жиналу және зерттелу мәселелері» атты Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. Алматы. Б. 34-37.
Тажекеев А.А., Болелов С.Б., Дарменов Р.Т., Билалов С.У., 2019. Новые археологические исследования Жетыасарской культуры // Великая степь: история и культура. Том ІV. Великое кочевание: наследие гуннов и сарматов в вещах и идеях. Каталог выставки. Нур-Султан. С. 98-104.
Тәжекеев Ә.Ә., Құрманиязов И.С., Каналхан Е., 2022. Жетіасар ескерткіштері өлкетанушы ғалымдардың еңбектері мен Ресей империясының картографиялық материалдарында (XIX ғ. аяғы – ХХ ғ. басы) // Электронный научный журнал «edu.e-history.kz» №1 (29). С. 230-242 https://doi.org/10.51943/2710-3994-2022-29-1-230-242 DOI: https://doi.org/10.51943/2710-3994_2022_29_1_230-242
Толстов С.П., 1948. По следам древнехорезмийской цивилизации // М.-Л. 328 с.
Толстов С.П., 1949. Хорезмская археолого-этнографическая экспедиция АН СССР в 1948 г. // Известия АН СССР. Серия истории и философии. Т. 6. вып. 3. М. С. 246-247.
Толстов С.П., 1952. Хорезмская археолого-этнографическая экспедиция АН СССР (1945-1948 гг.). ТХАЭ. Т. 1. М. С. 14-27.
Kolltveit G., Tazhekeyev А.A., 2023. 4th century stringed musical instrument from Bidayik-asar (Aral region, Kazakhstan) // 12th ISGMA-Conference: Artifacts – Images – Texts. Archaeology and the Historiography of Sound University of Wurzburg, 25. 29.09.2023.
Kolltveit G., 2022. The Sutton Hoo lyre and the music of the Silk Road: anewfind of the fourth century AD reveals the Germanic lyre’s missing eastern connections // Antiquity. Vol. 96 (385). P. 208-212. https://doi.org/10.15184/aqy.2021.164 DOI: https://doi.org/10.15184/aqy.2021.164
The musical instrument from Bidayik-asar, Kazakhstan: hypotheses regarding its use and its possible place within the lyre family, 2022. // Новости департамента археологии Кембриджского университета 09.11.2022. [Электронный ресурс] https://www.arch.cam.ac.uk/events/asianarchaeology-group/musical-instrument-bidayik-asar-kazakhstan-hypotheses-regarding-its(Дата обращения: 12.07.2024).