The Ordazy cities. The first archaeological research works in the cities of Sortobe 1, 2
Views: 22 / PDF downloads: 33
DOI:
https://doi.org/10.32523/2664-5157-2024-1-40-63Keywords:
Syr Darya, riverbed, Middle Ages, Ordazy, Sortobe, urban culture, exploration, excavationsAbstract
The article presents written data on the sites, located in the lower reaches of the Syr Darya river and extensive information about the archaeological research conducted in the Sortobe group of cities. It examines the main written sources, works of Arab-Persian researchers of the 9th-12th centuries, including rare information related to sites of the Oghuz period in the lower reaches of the Syr Darya river, which is
presented for the first time. In addition, detailed information concerning events in the lower reaches of the Syr Darya, mentioned in the works of Western researchers in the last quarter of the 19th century is considered, memories of some local historians of the Tsarist Russia times and archival data of the Khorezm archaeological-ethnographic expedition are аnalyzed. The article highlights the process of studying the site and the archaeological excavations conducted there with results. This paper
discusses the current state of the medieval city of Sortobe. It highlights that half of the city has been eroded by the Syr Darya river, leading to the cultural layer of the site being in an emergency condition without state protection.
Reference
Агеева Е.И., Пацевич Г.И.,1958. Из истории оседлых поселений и городов Южного Казахстана // Труды ИИАЭ АН КазССР. Т.5. С. 3-215.
Акишев К.А., Байпаков К.М., Ерзакович Л.Б.,1972. Древний Отрар. Алма-Ата: Наука. С. 91. Рис.45.6; С.94. Рис. 48.10.
Ақанұлы М., 2007. Сортөбе су астында қалғалы тұр//Айқын, №128(824), 13 шілде.
Амиргалина Г.Г., 2018. Перечень археологического материала с городища Сортобе за полевой
сезон 2017 года // «Рухани жаңғыру және археологиялық мұра. Марғұлан оқулары - 2018».
Халықаралық ғылыми-практикалық конференциясының материалдар жинағы. Алматы-Актобе. 639 с.
Амиргалина Г.Т., 2019. Керамика со знаками с городищ Сортобе и Джанкент// Марғұлан оқулары – 2019: Көрнекті қазақстандық археолог К.А. Ақышевтың 95 жылдығына арналған
Халықаралық археологиялық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. Нұр-Сұлтан. 704 б.
Билалов С.У., Тажекеев А.А., Дарменов Р.Т., 2017. Археологические исследования средневекового городища Сортобе // Вестник Казахского национального университета им. аль
Фараби. №4 (87). С. 62-75.
Билалов С.У., Болелов С.Б., Тажекеев А.А, Дарменов Р.Т., 2019. Археологические работы на могильнике средневекового городища Сортобе 2// Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық
унивесрситетінің Хабаршысы. Тарих ғылымдар. Философия. Дінтану сериясы. 2 (127). Нұр-Сұлтан: ЕҰУ. 114 б.
Билалов С., Тажекеев Ә., Дарменов Р., 2017. Археологические исследования средневекового
городища Сортобе // Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық унивесрситетінің Хабаршысы. Тарих ғылымдар. Философия. Дінтану сериясы. 4 (87). Нұр-Сұлтан: ЕҰУ. С. 62-75.
Билалов С., 2018. Сортөбе қалашығындағы жүргізілген зерттеулердің нәтижелері // «Қазақстан мен іргелес елдердің тарихи-мәдени мұрасын зерттеудегі заманауи әдістер мен тұрғылар» атты
«ІХ Оразбаев оқулары» халықаралық ғылыми-әдістемелік конференция материалдары / жауапты
ред. Ғ.Қ. Омаров. Алматы: Қазақ университеті. 507 б.
Бретшнейдер Э.В., 2018. Азия и Европа в эпоху средневековья: сравнительные исследования
источников по географии и истории Центральной и Западной Азии XIII-XVII веков / Эмилий Бретшнейдер; [послесл.И.В. Кучумова]; Центр исследований Золотой Орды и татарских ханств
им. М.А. Усманова Ин-та истории АН Респ. Татарстан; Региональное отд-ние Рус. геогр. о-ва в
Респ. Башкортостан. Санкт-Петербург: Своё издательство. 280 с.
Елеуов М., Құрманқұлов Ж., 2008. Сортөбе. Жанкент және Жент. Түркістан, “Тұран” баспасы. 118 б.
Елеуов М., 2003. Ортағасырлық Қарашық 1 қаласының цитаделіндегі кесік // Отан тарихы, №4, 9-бет, 5-сурет.
Жақыпұлы Ә., 2007. Бұл – Сортөбе емес, Ордазы//Ақмешіт апталығы, №51(706), 20 желтоқсан.
Жирмунский В.М., Кононов А. 1962. От составителей. Книга моего деда Коркута. – Москва Ленинград, АН СССР.
История Казахстана в персидских источниках. І том. Алматы: Дайк-Пресс, 2005. 416 с.
Кәрібозұлы Б., Тәжекеев Ә., Сыдықова Ж.., 2018. Қармақшы / Құраст. Астана: Фолиант. 328 б.
Курманкулов Ж., Тажекеев А.А., Кзылбаев Т., 2007. Городище Сортобе I // Свод памятников истории и культуры РК. Кызылординская область. Алматы. 531 c.
Курманкулов Ж., Тажекеев А.А., Кзылбаев Т., 2007. Городище Сортобе II // Свод памятников истории и культуры РК. Кызылординская область. Алматы. 531 c.
Курманкулов Ж.К., Аржанцева И.А., Зиливинская Э.Д., Рузанова С.А., Сыдыкова Ж.Т., 2007.
Археологические работы на городище Джанкент в 2006 г. Алматы: «Інжу-Маржан» полиграфия
фирмасы. С.119. Рис. 75, 4-6.
Құрманқұлов Ж.Қ., Аржанцева И.А., Тәжекеев Ә.Ә., 2011. Сырдарияның төменгі ағысы бойындағы оғыз қалалары: Жетіасар мәдениетімен байланысы // ҚМУ хабаршысы 2 (32).
Левина Л.М., 1996. Этнокультурная история Восточного Приаралья (в I тыс. до н. э. – I тыс. н. э.). № 1.М.
Левина Л.М., 1997. Этнокультурная история Восточного Приаралья (в I тыс. до н. э. – I тыс. н. э.). ЭО.№ 2. М.
Левина Л.М., 1971. Керамика Нижней и Средней Сырдарьи в I тысячелетии н. э. // ТХЭ. Т. VII. М.
Материалы по истории туркмен и уркмении, 1939. Том 1, VII-XV вв. Арабские и персидские
источники/ под редакцией С.Л.Волина, А.А.Романскевича, А.Ю. Якубовского. Москва – Ленинград.
Мәми Т., 2007. Кейінгі ортағасырлардағы Арал өңірінің қалалары (ХІІІ-ХҮІІІ ғғ.). Монография.
Қызылорда. 252 б.
Мерщиев М.С., 1968. Городище Актобе 1 (ІV-нач.ХІІІ в.) // Максимова А.Г., Мерщиев М.С., Вайнберг Б.И., Левина Л.М. Древности Чардары. Алма-Ата. С.154. Рис. 22.34.
Пірназар С., 2007. Құпия қала // Егемен Қазақстан, №274-276 (24849). 29 тамыз.
Путешествия в восточные страны Плано Карпини и Гильома де Рубрука. Серия: Путешествия.
Открытия. Приключения. Алматы: Ғылым, 1993. 248 с.
Тажекеев А.А., Болелов С.Б., Дарменов Р.Т., Билалов С.У., 2019. Археологические работы на городище Сортобе//Марғұлан оқулары – 2019: Көрнекті Қазақстандық археолог К.А. Ақышевтың
жылдығына арналған Халықаралық археологиялық ғылыми-тәжірибелік конференция
материалдары. Нұр-Сұлтан. 704 б.
Тәжекеев Ә.Ә., Дәрменов Р.Т., Билалов С.Ө., Амиргалина Г.Т., Назаров А.Ж., Султанжанов
Ж.К., Курманиязов И.С., 2021. Ордазы қалашықтары тобындағы археологиялық зерттеулер //
Тарих ғылымдарының докторы, профессор Мадияр Елеуұлы Елеуовтың 75 жылдық мерейтойына
арналған «Ұлы жібек жолы мен Қазақстан керуен жолдарының урбанизация үдерісіндегі маңызы» атты халықаралық далалық семинар материалдары / Жауапты ред. Р.С. Жуматаев.
Алматы: Қазақ университеті. 230 б.
Тәжекеев Ә.Ә., Султанжанов Ж.К., Қарабатырова А.М., 2022. Ортағасырлық Сығанақ пен Асанас қалалары арасындағы керуен жолдары мен ірі қоныстар (жаңа зерттеулер) // ӘлФараби
атындағы Қазақ ұлттық университетінің хабаршысы. Тарих сериясы, №1 (104). Алматы: «Қазақ
университеті». Б. 209.
Талеев Д.А., 2010. Сырдарияның сол жағалауында жүргізілген археологиялық барлау жұмыстары // Отан тарихы.№ 4. Б. 158-166.
Толстов С.П., 1962. По древним дельтам Окса и Яксарта. М. D’Оhsson С., 1834. Нistoire des mongols. 651 р.
Eleuov M., Moldakhmet A., 2017. Medieval site Utyrtobe // Scientific jornal `Fundamenalis scietiam`. №2 (3). Madrid. P. 28-30.
Yeleuov M., Moldakhmet A.A., 2023. Kumbyz (furnace) found in the medieval city of Kyshkala. Turkic Studies Journal. Vol. 5. No 2. P. 34-48. DOI: https://doi.org/10.32523/2664-5157-2023-2-34-48
